فعال نمودن آجنا به علم، آگاهي و ظرفيت احتياج دارد. بديهي است كه فعال شدن چشم سوم قبل از حصول اين موارد، مي‌تواند فاجعه ايجاد كند. برخي از جويندگان و طالبان به دنبال شيوه‌هاي فوري و آني براي فعال سازي چشم سوم مي‌باشند. اينان غافل‌اند كه در صورت دستيابي به اين شيوه‌ها، بزرگ‌ترين ضررها و آسيب‌ها را به خود وارد خواهند نمود.
انجام تمرين‌هاي منظم و مستمر، زير نظر مربي آگاه و ورزيده، مي‌تواند آجنا را بيدار نمايد. دقت نماييد انجام تمرين بدون داشتن و نظارت مربي عالم و عامل، تبعات و مشكلات فراوان به دنبال خواهد داشت. با عنايت به موارد مذكور، در ادامه بحث به بعضي از تمرين‌هاي مفيد براي تحريك آجنا اشاره مي‌گردد:
1 ـ شستوشوي حفرات و سينوسهاي بيني كه بايد زير نظر استاد و طبق اصول خاصي انجام گردد. اين عمل باعث تحريك اعصاب اطراف آجنا مي‌شود. سينوس‌ها و سلامت آنها با عملكرد چشم سوم ارتباط دارد.
2 ـ تنفس سايشي كه بايد در حضور استاد انجام شود. در اين حالت انتهاي گلو و كام نرم توسط هواي دم و بازدم به ارتعاش درمي‌آيد و اين خود باعث ارتعاش غده‌ي صنوبري و غده‌ي هيپوفيز مي‌گردد. در تنفس سايشي با تنگ كردن مجراي حلق، دم و بازدم انجام مي‌شود، به‌طوري كه هوا به سختي وارد و خارج شده و ضمن ايجاد صدا، ديواره‌ي حلق را به ارتعاش درميآورد. اين حالت مانند خرخر كردن در خواب مي‌باشد و در افرادي كه خوابشان سنگين است ديده مي‌شود. در تنفس سايشي دم از طريق بيني و بازدم از راه دهان انجام مي‌شود. اين تمرين بسيار حساس و خطرناك است.
3 ـ ماساژ دادن و ضربه زدن به پيشاني در حالت آرامش و خلسه باعث تحريك چشم سوم مي‌شود. اين كار بايد با توجه و تمركز كامل صورت گيرد. با عنايت به ارتباط كالبد فيزيكي با كالبد اثيري، اثرات ماساژ و ضربه بر پيشاني به چشم سوم منتقل مي‌شود. اين تمرين ابتدا به صورت فيزيكي و سپس به شكل ذهني انجام مي‌شود.
4 ـ حركت كره چشم به سمت بالا، پايين، چپ و راست به صورت فيزيكي و ذهني بر تحريك آجنا مؤثر است. اين تمرين نيز در حالت آرامش و خلسه با تمركز و آگاهي كامل انجام مي‌شود.
5 ـ بالا كشيدن پلك‌ها، ابروها و پوست پيشاني به صورت فيزيكي و ذهني، در حالت آرامش و خلسه، با توجه و تمركز نيز تمرين ديگر مي‌باشد.
6 ـ برداشتن پرده‌ي خيالي از جلوي چشمان در حالت مراقبه كه به صورت تجسم در ذهن صورت مي‌گيرد، هم بر فعال سازي آجنا مؤثر است.
7 ـ تجسم يك نقطه بر پيشاني، تبديل آن به يك دايره‌ي كوچك و سپس بزرگ نمودن اين دايره تا زماني كه تبديل به يك دايره با قطر حدود بيست سانتي‌متر شود، هم به عنوان يك تمرين توصيه مي‌گردد. اين تمرين نيز در حالت آرامش و خلسه انجام مي‌شود.
8 ـ پالايش بيروني و دروني هم براي تحريك آجنا لازم و ضروري است. پالايش بيروني به معناي حذف وسايل و چيزهاي زايد و اضافي از محيط كار و سكونت مي‌باشد. پالايش دروني نيز به معناي حذف افكار زايد و اضافي از مغز و ذهن است.
9 ـ ذكر گفتن به خصوص در حالتهاي خاص، براي مثال ذكر گفتن در حال سجده و يا ذكر گفتن در حال مراقبه بسيار مفيد و مؤثر است. آرام بودن جسم و ذهن، تمركز داشتن بر آجنا و انتخاب ذكر مناسب از جمله عوامل مهم در اين شيوه است. لاالهالاالله يكي از بهترين ذكرها براي اين كار مي‌باشد و در منابع ديني نيز توصيه شده است.
10 ـ سجده با آگاهي كامل به آداب ظاهري و باطني آن و رعايت اين آداب، بر فعال شدن چشم دل اثرات بسيار خوبي دارد. در سجده ميتوان همان ذكر معروف سجده‌ي نماز و يا ذكر يونسيه (لا اله الا انت سبحانك اني كنت من الظالمين) را تكرار نمود.
11 ـ گريه كردن به خصوص به بهانه‌ها و نيّات معنوي بر چشم سوم اثرات بسيار عالي مي‌گذارد. ميتوان ذكر، سجده و گريه را با هم توأم نمود. اين تركيب يكي از بهترين و قوي‌ترين تمرين‌هاي مؤثر بر چشم سوم مي‌باشد.
12 ـ تجسم آسمان در شب در حالت مراقبه و يا مراقبه‌ي ديداري بر آسمان و قرص كامل ماه در شب نيز از جمله تمرين‌هاي مفيد است. هم‌چنين تجسم چاكراي شماره‌ي شش به صورت ايدهآل و مراقبه بر آن نيز مؤثر مي‌باشد. در اين حالت بايد فرم، اندازه، رنگ و چرخش اين چاكرا به صورت طبيعي و ايدهآل تجسم گردد.
13 ـ تجسم نهري از نور طلايي كه از ناحيهي پسين لگن به سمت نخاع و مغز ميآيد و نهري از نور صورتي كه از ناحيهي پيشين لگن به سمت نخاع و مغز در حركت است، به‌طوري كه اين دو نهر در بالا به هم‌ديگر رسيده، به صورت قوس يكديگر را قطع ميكنند. اين تمرين نيز بايد در حالت مراقبه انجام شود.
14 ـ صرف مراقبه بر چشم سوم نيز مفيد است. در اين حالت سطح آگاهي تا منطقه‌ي چشم سوم گسترش مييابد. براي اين منظور پس از آرام نمودن جسم و ذهن، چشم‌ها را بسته، در اين حالت به‌طور طبيعي در مركز چشم سوم قرار ميگيريد، به شرط آن‌كه توجه‌تان فقط بر تاريكي پشت چشم‌ها باشد.
15 ـ براي فعال سازي آجنا ميتوان طالب را به حالت خلسه فروبرد و پيشاني بر پيشاني او گذاشت. (چشم سوم استاد بر روي چشم سوم سوژه قرار مي‌گيرد)، در اين حالت با ارسال مستقيم انرژي از آجناي خود به آجناي سوژه، به فعال سازي چشم سوم كمك مي‌شود. براي اين تكنيك سوژه روي تخت يا روي زمين در جهت شمال ـ جنوب دراز كشيده و استاد به گونهاي بالاي سر وي مينشيند، كه به راحتي بتواند پيشاني بر پيشاني او بگذارد. در اين تمرين لازم است استاد و معرفت‌جو هر دو مرد و يا هر دو زن باشند. اين تمرين ابداع نويسنده اين كتاب مي‌باشد.
بديهي است موارد مذكور فقط ليستي از تمرين‌هاي چشم سوم مي‌باشد، و هر يك از موارد فوق براي اجرا به دستورالعمل خاص اجرايي احتياج دارد. «باربارا برنن» در كتاب معروف خود (هاله درماني با دستان شفابخش) نيز تمرين‌هايي براي اين منظور ارائه كرده است. «لوبسانگ» رامپا در كتاب چشم سوم از شيوه‌هاي فيزيكي خشن براي باز كردن چشم سوم كه براي وي اتفاق افتاده است، ياد مي‌كند.
حضرت آيت الله العظمي مكارم شيرازي در تفسير ارزشمند نمونه مي‌فرمايند: «ايمان و عمل صالح چشم دل را بينا مي‌كند.» (تفسير نمونه، ج20، ص141). علامه طباطبايي ـ مفسر كبير قرآن ـ نيز معتقد است كه: «آن مانعي كه ميان مردم و خدا حائل شده همانا تيرگي گناهان است كه مرتكب شده‌اند و اين تيرگي‌ها است كه ديده دل‌هاي ايشان را پوشانده و نمي‌گذارد كه به مشاهده پروردگار خود تشرف يابند، پس معلوم مي‌شود كه اگر گناهان نباشد جانها خدا را مي‌بيند نه چشم‌ها.» (ترجمه الميزان، ج8 ، ص308)
از کتاب چشم سوم. استاد برازنده